Demans, yaşlanan nüfusla birlikte giderek daha fazla insanın korkulu rüyası haline geliyor. Beyin fonksiyonlarındaki bozulmalar, bellek kaybı ve günlük yaşam aktivitelerini yerine getirme becerisinin azalması gibi belirtiler, demansı akla getiren en yaygın şikayetler arasında yer alıyor. Ancak demans öncesinde de gözlemlenebilecek bazı erken uyarı işaretleri mevcut. Uzmanların belirttiği bu erken belirtileri tanımak, hastalığın ilerlemeden önce müdahale edilmesine ve yaşam kalitesinin korunmasına yardımcı olabilir. İşte uzmanlar tarafından vurgulanan demansın 6 erken uyarı işareti.
Unutkanlık, demansın en yaygın ve bilinen belirtilerinden biridir. Ancak unutkanlığın demans öncesi döneminde nasıl bir şekil aldığı önemlidir. Özellikle yakın zamanda olan olayların veya konuşmaların unutulması, bir sorunu işaret edebilir. Örneğin, bir birey, geçen hafta yaptığı bir buluşmayı veya önceden planladığı bir etkinliği aklında tutamıyorsa, bu durum dikkatle izlenmelidir. Ancak demansın ilerlemesi ile birlikte, birey sadece olayları değil, kişileri ve hatta günlük rutinlerini bile unutmaya başlayabilir.
Demans hastalarında görülen bir diğer erken uyarı işareti ise iletişim bozukluklarıdır. Kişinin, konuşurken kelimeleri bulmakta zorlanması, her zamanki kadar akıcı olamaması veya sıkça cümleleri tamamlayamaması, cazibesini yitirmiş bir iletişim yaşamasına neden olabilir. Ayrıca, zaman zaman kelimeleri yanlış kullanmak veya yanlış anlamlar yüklemek de demans belirtileri arasında sayılır. Bireyin bu tür olumsuz iletişim deneyimleri, toplum içinde daha fazla yalnızlık ve sosyal etkileşimden kaçınmasına yol açabilir.
Bu belirtilerin dışında, demansın ilerlemediği durumlarda bile, aile bireylerine ve arkadaşlara danışarak durumu değerlendirmek önemlidir. Erken dönemde bir uzmandan destek almak, sürecin daha iyi yönetilmesine katkıda bulunabilir.
Demansın erken belirtilerinden biri de, bireyin davranışlarında gözlemlenen değişikliklerdir. Daha önce sosyalleşmeyi seven ve aktif bir yaşamı tercih eden bir kişi, aniden içine kapanabilir ve daha az etkinlikte bulunabilir. Ayrıca, ruh hali değişimlerine de sıklıkla rastlanabilir. Örneğin, mutlu ve neşeli bir kişi, aniden kaygılı veya üzgün bir ruh haline geçebilir. Bu tür davranışsal değişiklikler, demansın ilerlemesinin habercisi olabilir.
Demans hastaları, zaman ve mekân duygusunu kaybetmeye başlayabilirler. Günün saatini veya ayın tarihini karıştırmak, belirli bir yerin nerede olduğunu hatırlayamamak, sıkça karşılaşılan belirtilerdir. Bu durum, bireyin hayatını olumsuz etkileyebilir. Örneğin, evinden çıkarken, nereye gittiğini unutan bir kişi, kaybolma riski taşıyabilir. Zamanla bu durum muhtemelen daha da kötüleşecektir, bu yüzden fark edilen belirtilerde bir uzmandan yardım almak önemlidir.
Demansın başka bir belirtisi ise planlama ve organizasyon becerilerinin azalmasıdır. Kişinin günlük işlerini ve aktivitelerini planlamada zorluk çekmesi, demansın habercisi olabilir. Akrabalarından ve arkadaşlarından gelen önerilerle bile bireyin günlük işlerini organize etmekte zorlandığı gözlemlenebilir. Günlük alışveriş, yemek yapma ve randevuları hatırlama gibi basit görevlerde bile sıkıntılar yaşanabilir.
Son olarak, görsel iletişimde sorunlar da demansın erken belirtileri arasında yer alıyor. Kişi, nesneleri tanımada veya boyut ve renkleri ayırt etmede zorluk çekebilir. Bu tür sorunlar, bireyin otomobil kullanma veya yürüyüş yapma gibi günlük aktiviteleri gerçekleştirebilmesini zorlaştırır. Göz sağlık problemleriyle karıştırılmamalı olsa da, bu tür görsel zorluklar dikkat edilmesi gereken bir uyarı işareti olarak kabul edilir.
Sonuç olarak, demans hastalığı ileri yaş grubunda sıkça görülse de, erken teşhis ve tedavi ile hastalığın etkileri azaltılabilir. Yukarıda belirtilen işaretlere dikkat etmek, hem bireyin hem de yakınlarının hayat kalitesini artırmada önemli bir rol oynar. Eğer bu belirtilerden biri veya birkaçı gözlemleniyorsa, bir sağlık uzmanına başvurmak birçok durumda faydalı olacaktır. Unutmayın, erken teşhis hayat kurtarır!
